Quản lý tài liệu lưu trữ tư ở Việt Nam

NGƯT, PGS.TS. Nguyễn Thị Thu Vân, Trưởng Khoa Lưu trữ học và Quản trị văn phòng chủ trì Hội thảo. Tham dự Hội thảo có: PGS.TS. Vũ Thị Phụng, Phó Chủ tịch Hội Văn thư, Lưu trữ Việt Nam; ThS. Nguyễn Thu Hoài, Phó Giám đốc Trung tâm Lưu trữ Quốc gia I; ThS. Lã Thị Huyền, Phó Giám đốc Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III; TS. Nguyễn Huy Khuyến, Phó Giám đốc Trung tâm tư liệu Phật giáo Việt Nam; ThS. Nguyễn Thùy Trang, Phó Giám đốc Trung tâm Khoa học kỹ thuật Văn thư – Lưu trữ, Cục Văn thư và Lưu trữ Nhà nước; các giảng viên, sinh viên Khoa Lưu trữ học và Quản trị văn phòng.

Phát biểu đề dẫn Hội thảo, NGƯT, PGS.TS. Nguyễn Thị Thu Vân khẳng định tài liệu lưu trữ tư có giá trị đặc biệt trong nghiên cứu khoa học, lịch sử, văn hoá, chính trị, kinh tế, sở hữu trí tuệ,… là bằng chứng pháp lý thuyết phục không những liên quan đến cá nhân, gia đình, dòng họ, cộng đồng, các tổ chức tư mà còn là của quốc gia, dân tộc. Ghi nhận vị trí, vai trò của tài liệu lưu trữ tư cũng như tầm quan trọng của vấn đề quản lý tài liệu lưu trữ tư, Nhà nước đã ban hành các văn bản quy phạm pháp luật về lưu trữ, như: Luật Lưu trữ năm 2011; Nghị định số 01/2013/NĐ-CP ngày 03/01/2013 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Lưu trữ năm 2011; Luật Lưu trữ năm 2024 (có hiệu lực từ ngày 01/7/2025), qua đó tạo hành lang pháp lý trong việc quản lý hiệu quả và phát huy giá trị của tài liệu lưu trữ tư.

Hội thảo khoa học với chủ đề: “Quản lý tài liệu lưu trữ tư ở Việt Nam” là diễn đàn để các nhà khoa học, các chuyên gia trao đổi, thảo luận về các vấn đề lý luận, pháp lý và thực tiễn liên quan đến quản lý tài liệu lưu trữ tư ở Việt Nam hiện nay, tập trung vào các nội dung chính: (1) Những vấn đề lý luận và pháp lý về quản lý tài liệu lưu trữ tư; (2) Thực trạng quản lý tài liệu lưu trữ tư; (3) Giải pháp nâng cao hiệu quả công tác quản lý tài liệu lưu trữ tư.

Phát biểu chỉ đạo Hội thảo, TS. Lại Đức Vượng đánh giá cao tính thời sự, giá trị khoa học của chủ đề Hội thảo. Phó Giám đốc Học viện mong muốn các đại biểu dự Hội thảo sẽ tích cực đóng góp ý kiến, tham luận những vấn đề đa chiều từ lý luận và thực tiễn nghiên cứu, thực trạng quản lý, đề xuất các giải pháp thiết thực góp phần nâng cao hiệu quả quản lý, sử dụng, giúp mở ra khả năng tiếp cận, bảo tồn và phát huy giá trị của tài liệu lưu trữ tư – nguồn tài liệu quý ngoài khối tài liệu lưu trữ công ở Việt Nam hiện nay.

Từ thực tiễn nghiên cứu, xây dựng Luật Lưu trữ năm 2024, ThS. Nguyễn Thùy Trang tiếp tục nhấn mạnh vai trò quan trọng của tài liệu lưu trữ tư. Luật Lưu trữ năm 2024 đã cụ thể hóa những nội dung quản lý nhà nước về lưu trữ tư, có chính sách phát triển lưu trữ tư, đồng thời xác định quyền, nghĩa vụ của chủ sở hữu đối với tài liệu lưu trữ tư nhằm thống nhất quản lý, khai thác, sử dụng, bảo quản hiệu quả, phát huy giá trị của tài liệu lưu trữ tư, bảo đảm mối quan hệ hài hòa giữa Nhà nước với các tổ chức, cá nhân, gia đình, dòng họ, chủ sở hữu tài liệu lưu trữ tư.

ThS. Nguyễn Thu Hoài nhận định việc quy định lưu trữ tư là bộ phận của Phông lưu trữ Nhà nước Việt Nam thể hiện tính cập nhật và tiến bộ của Luật Lưu trữ năm 2024 và tập trung vào các nội dung: (1) Một số điểm mới của Luật Lưu trữ năm 2024; (2) Các quy định liên quan đến lưu trữ tư và quản lý tài liệu lưu trữ tư; (3) Thực trạng quản lý, sử dụng, giữ gìn, phát huy giá trị tài liệu lưu trữ tư, vinh danh tài liệu lưu trữ quý, hiếm, tài liệu có giá đặc biệt.

Tham luận tổng quan về tài liệu mộc bản kinh sách tại các ngôi chùa, TS. Nguyễn Huy Khuyến cho biết, việc thu thập, lưu trữ, bảo quản và khai thác, phát huy giá trị của khối tư liệu ván khắc kinh phật sẽ mang lại những lợi ích to lớn trên nhiều phương diện, góp phần lưu giữ những giá trị truyền thống văn hiến và lịch sử của dân tộc. Tuy nhiên, thực trạng ở một số ngôi chùa hiện nay, việc thiếu sự quan tâm bảo quản dẫn đến nhiều ván khắc đã bị mối, mọt, hư hỏng làm ảnh hưởng đến tài liệu. Theo đó, cần phải tổ chức nghiên cứu, sưu tầm, biên mục, chỉ mục và số hóa, bảo quản theo tiêu chuẩn lưu trữ để kéo dài tuổi thọ cho loại hình di sản tư liệu đặc biệt này.

ThS. Lã Thị Huyền cho rằng, công tác lưu trữ tư, bản chất là sự phát triển, hoàn thiện của lưu trữ tài liệu cá nhân, gia đình, dòng họ. Xuất phát từ thực tiễn ở Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III, với những thuận lợi, khó khăn trong triển khai công tác sưu tầm tài liệu lưu trữ tư, qua đó đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả sưu tầm tài liệu lưu trữ tư, như: (1) Xây dựng và triển khai kế hoạch sưu tầm; (2) Tăng cường, nâng cao chất lượng cán bộ; (3) Phối hợp chặt chẽ với các cơ quan, tổ chức, cá nhân; (4) Chủ động kiến nghị, đề xuất xây dựng các đề án sưu tầm tài liệu; (5) Kiện toàn đội ngũ cán bộ thanh tra về công tác lưu trữ…

Hội thảo đã nhận được hơn 20 bài tham luận cùng nhiều ý kiến trao đổi, thảo luận có chất lượng, tính chuyên môn cao của các nhà khoa học, quản lý, các chuyên gia, giảng viên trong và ngoài Học viện, qua đó nghiên cứu, làm rõ những vấn đề liên quan đến lưu trữ tư và quản lý tài liệu lưu trữ tư, tiến tới xây dựng những giải pháp khoa học, đồng bộ nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước đối với tài liệu lưu trữ tư hiện nay.

Kết luận Hội thảo, NGƯT, PGS.TS. Nguyễn Thị Thu Vân trân trọng cảm ơn các đại biểu, nhà khoa học, nhà quản lý, chuyên gia đã quan tâm, tham dự Hội thảo. Những ý kiến tham luận, trao đổi tại diễn đàn khoa học là nguồn tư liệu quý báu để Ban tổ chức Hội thảo tiếp thu, chỉnh sửa, cập nhật trong nghiên cứu khoa học, giảng dạy các học phần liên quan đến tổ chức quản lý tài liệu lưu trữ tư. Thông qua Hội thảo, giảng viên, học viên, sinh viên được nâng cao năng lực nghiên cứu, giảng dạy, học tập về quản lý tài liệu lưu trữ nói chung và về quản lý tài liệu lưu trữ tư nói riêng. Kết quả nghiên cứu, tham luận của Hội thảo cũng là nguồn tài liệu tham khảo để giúp cho các cơ quan quản lý nhà nước về lưu trữ tiếp tục nghiên cứu, ban hành các văn bản hướng dẫn triển khai Luật Lưu trữ năm 2024.

Nguồn: https://www.quanlynhanuoc.vn/