Hội thảo: "Trách nhiệm giải trình trong tổ chức và hoạt động của các cơ quan hành chính nhà nước ở Việt Nam: Những vấn đề lý luận và thực tiễn"

       Hội thảo nằm trong khuôn khổ Đề tài “Công khai minh bạch và trách nhiệm giải trình trong tổ chức và hoạt động của các cơ quan hành chính nhà nước đáp ứng yêu cầu xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa”, mã số KX.01.41/16-20 do Viện Khoa học môi trường và xã hội là đơn vụ chủ trì; GS.TS Phan Trung Lý là chủ nhiệm được triển khai thực hiện từ tháng 4 /2019. Đây là đề tài nằm trong Chương trình khoa học công nghệ trọng điểm cấp quốc gia, nghiên cứu những vấn đề trọng yếu về khoa học xã hội và nhân văn, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội. Đề tài đi sâu vào nghiên cứu nhằm khái quát hóa những quan điểm, khái niệm, nhận thức chung về lý luận cũng như pháp luật và thực hiện pháp luật về Công khai, minh bạch và trách nhiệm giải trình trong tổ chức và hoạt động của các cơ quan hành chính nhà nước.

    Trong quá trình triển khai thực hiện, ban chủ nhiệm đề tài kết hợp giữa khảo cứu từ các tài liệu nghiên cứu trong và ngoài nước; các thông tin từ sách báo, tạp chí; các báo cáo, số liệu tổng hợp từ nhiều nguồn khác nhau  kết hợp với điều tra khảo sát thực tế tại 5 địa bàn lớn trên cả nước là Hà Nội, Vĩnh Phúc, Đăk Lăk, Cần Thơ, TP. Hồ Chí Minh. Việc kết hợp giữa nghiên cứu lý luận và thực tiễn giúp cho nội dung nghiên cứu của đề tài vừa mang tính khoa học, khách quan, vừa đáp ứng được giá trị thực tiễn đặt ra.

     Nằm trong khuôn khổ nội dung nghiên cứu, Đề tài có 03 hội thảo khoa học với mục đích là diễn đàn để các nhà khoa học, chuyên gia, nhà quản lý, trao đổi thảo luận về các vấn đề liên quan tới công khai minh bạch và trách nhiệm giải trình của các cơ quan hành chính nhà nước. Mặt khác, qua các buổi Hội thảo này, các chuyên gia, nhà quản lý cũng có cơ hội, điều kiện để thực hiện quyền của mình trong việc tư vấn, phản biện góp phần hoàn thiện chính sách về nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa.

         Dựa trên cơ sở nội dung nghiên cứu chung của đề tài và nội dung hội thảo lần một với chủ đề Công khai, minh bạch trong tổ chức và hoạt động của các cơ quan hành chính Nhà nước ở Việt Nam: những vấn đề lý luận và thực tiễn, sáng 19/5/2020 Viện Khoa học môi trường và xã hội tổ chức Hội thảo Trách nhiệm giải trình trong tổ chức và hoạt động của các cơ quan hành chính nhà nước ở Việt Nam: Những vấn đề lý luận và thực tiễn.

     Hội thảo đã thu hút sự quan tâm của các nhà nghiên cứu, các nhà quản lý, các nhà khoa học... tham gia viết bài, cộng tác. Đến tham dự Hội thảo có các đồng chí: PGS.TS Nguyễn Đức Bách – Viện trưởng Viện Khoa học môi trường và xã hội; TS.Trần Công Phàn - Phó Viện trưởng Viện kiểm soát Nhân dân tối cao; T.S Nguyễn Văn Thanh –Phó Tổng Thanh tra Chính Phủ; Ông Nguyễn Lương Thuyết – Phó Vụ trưởng Vụ Tổng hợp Kiểm toán Nhà nước; T.S Triệu Văn Bình – Phó Vụ trưởng vụ dân tộc, Hội đồng Dân tộc Quốc hội; PGS.TS. Nguyễn Tất Viễn – Nguyên Ủy viên chuyên trách, Thường trực Ban Chỉ đạo Cải cách tư pháp Trung ương; Nguyên Vụ trưởng Vụ phổ biến Giáo dục pháp luật, Bộ Tư Pháp; PGS, TS Đinh Xuân Thảo - Nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu lập pháp thuộc Ủy ban Thường vụ Quốc hội...Hội thảo cũng có sự góp mặt của cán bộ, chuyên viên đến từ các Bộ, ban ngành như Bộ Xây dựng; Bộ Tài nguyên và môi trường; Bộ Tài chính ...cùng các chuyên gia, các nhà khoa học đến từ các Viện nghiên cứu, các Trường đại học, các cơ báo chí, truyền thông (Đài tiếng nói Việt Nam; báo Đầu tư; Tạp chí Tri thức xanh....).

    Phát biểu khai mạc Hội thảo, GS.TS Phan Trung Lý - nguyên Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội – Chủ Nhiệm đề tài nêu khái quát mục tiêu hướng đến của Hội thảo là nhằm làm rõ cơ sở lý luận cũng như pháp luật và thực hiện pháp luật về giải trình trong tổ chức và hoạt động của các cơ quan hành chính ở Việt Nam, cụ thể là tập trung nêu, phân tích và đánh giá một số vấn đề trọng yếu về quan điểm, nội dung, đối tượng và hình thức giải trình của trách nhiệm giải trình.

     Trong phát biểu của mình, PGS.TS Nguyễn Đức Bách – Viện trưởng Viện khoa học môi trường và xã hội, đã nêu bật tầm quan trọng của trách nhiệm giải trình trong tổ chức và hoạt động của các cơ quan hành chính ở nhà nước Việt Nam, coi đây là yếu tố quan trọng để nâng cao uy tín của cơ quan nhà nước trước nhân dân; là biện pháp quan trọng để phòng và chống tham nhũng; là một trong những điều kiện để thực hiện quản trị tốt...

     Với mục đích làm rõ các vấn đề liên quan tới trách nhiệm giải trình từ lý luận tới thực tiễn, các bài tham luận, các ý kiến đóng góp tại Hội thảo không chỉ đi vào trách nhiệm giải trình chung của các cơ quan hành chính Nhà nước mà còn cụ thể hóa vấn đề qua việc thực hiện trách nhiệm giải trình trong các ngành, các lĩnh vực khác nhau. Ví dụ như trách nhiệm giải trình của người đứng đầu (Tham luận của PGS.TS Nguyễn Tất Viễn - Nguyên Ủy viên chuyên trách, Thường trực Ban Chỉ đạo Cải cách tư pháp Trung ương); Trách nhiệm giải trình trong kết luận và thực hiện kết luận của kiểm toán (Tham luận của TS. Vũ Văn Họa – Phó tổng Kiểm toán Nhà nước); Công khai, minh bạch, trách nhiệm giải trình trong hoạt động thanh tra (Tham luận của TS. Nguyễn Văn Thanh- Phó tổng thanh tra Chính phủ)...

      Ngoài ra hội thảo cũng được lắng nghe các bài tham luận, các ý kiến đóng góp về trách nhiệm giải trình của một số nội dung như giải trình trong xây dựng dự án luật; giải trình trong tuyển dụng viên chức; giải trình trong lĩnh vực giáo dục; trong lĩnh vực đất đai; tài nguyên khoáng sản....Các  bài viết, ý kiến trao đổi đi vào làm rõ thực trạng chính sách về trách nhiệm giải trình; thực trạng thực hiện trách nhiệm giải trình; Nhận diện các vướng mắc, tồn tại của quá trình thực hiện; Từ đó đề xuất các kiến nghị, giải pháp nhằm đảm bảo hiệu quả, hiệu lực của trách nhiệm giải trình trong mối quan hệ với công khai, minh bạch; trong tổng thể công tác phòng chống tham nhũng; trong chiến lược xây dựng một nền hành chính, quản trị tốt.

      Các ý kiến trao đổi, đóng góp, chia sẻ của các đại biểu tham dự tại Hội thảo là những quan điểm, những căn cứ, những tài liệu tham khảo vô cùng quý báu để Đơn vị chủ trì và Ban Chủ nhiệm đề tài ghi chép, tổng hợp, phát triển thành các nội dung nghiên cứu, đóng góp vào báo cáo chắt lọc của Đề tài.

        Trong phát biểu kết thúc Hội thảo, GS.TS Phan Trung Lý – Chủ nhiệm đề tài một lần nữa khẳng định trách nhiệm giải trình cùng với Công khai, minh bạch là một trong những mục tiêu cần đạt được trong quá trình xây dựng nhà nước pháp quyền Xã hội chủ nghĩa. Để đạt được điều đó cần có sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, cần có sự chuyển biến tích cực từ quan điểm, nhận thức đến việc hoàn thiện hệ thống chính sách pháp luật; công tác tổ chức thực hiện pháp luật về công khai, minh bạch và trách nhiệm giải trình; công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát quá trình thực hiện pháp luật; việc áp dụng thành quả của cuộc CMCN 4.0 trong xây dựng một nền hành chính hiện đại, một Chính Phủ mở, Chính Phủ điện tử, Chính phủ số ....Thành công của Hội thảo lần hai trong khuôn khổ nghiên cứu của đề tài sẽ đóng góp rất nhiều vào tổng quan nghiên cứu chung của đề tài đồng thời cũng là tiền đề, cơ sở để Đơn vị chủ trì và Ban Chủ nhiệm đề tài triển khai, thực hiện hội thảo thứ ba với chủ đề  Giải pháp đảm bảo công khai, minh bạch và trách nhiệm giải trình của các cơ quan hành chính nhà nước ở Việt Nam.

PV. Vũ Huyền