Con người, quyền con người là trung tâm, mục tiêu, chủ thể và động lực phát triển đất nước

Chủ trì hội thảo có các đồng chí: GS, TS Nguyễn Xuân Thắng, Ủy viên Bộ Chính trị, Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương; Nguyễn Hữu Nghĩa, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy Hưng Yên; PGS, TS Lê Hải Bình, Ủy viên dự khuyết Trung ương Đảng, Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản; TS Phan Chí Hiếu, Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, Phó Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương; GS, TS Lê Văn Lợi, Phó Giám đốc Học viện chính trị quốc gia Hồ Chí Minh.

Tham dự hội thảo có các đồng chí Ủy viên Trung ương Đảng: Phạm Tất Thắng, Phó Trưởng Ban Thường trực Ban Dân vận Trung ương; Ngô Đông Hải, Bí thư Tỉnh ủy Thái Bình; Lê Thị Thủy, Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch Hội đồng nhân dân tỉnh Hà Nam; lãnh đạo các ban, bộ, ngành trung ương và các tỉnh, thành phố khu vực đồng bằng sông Hồng; các chuyên gia, nhà khoa học, lãnh đạo tỉnh Hưng Yên. 

Đồng chí Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm gửi thư đến hội thảo. Thay mặt Ban Tổ chức hội thảo, GS, TS Lê Văn Lợi, Phó Giám đốc Học viện chính trị quốc gia Hồ Chí Minh đã công bố thư của đồng chí Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm. Trong thư, đồng chí Tổng Bí thư, Chủ tịch nước nêu rõ: Thực hiện quan điểm nhất quán và xuyên suốt về quyền con người là yếu tố then chốt tạo nên sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân tộc, kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại, dưới sự lãnh đạo của Đảng, đưa con thuyền cách mạng Việt Nam vượt mọi thác ghềnh, giành hết thắng lợi này đến thắng lợi khác, lập nhiều kỳ tích, đạt được những thành tựu vĩ đại sau 79 năm thành lập nước và gần 40 năm đổi mới đất nước.

Với thế và lực sau 40 năm đổi mới đất nước, với thời cơ, vận hội mới, chúng ta đang đứng trước cơ hội lịch sử để đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, đặt ra yêu cầu cấp bách tiếp tục phát triển tư duy, nhận thức mới về con người và quyền con người xã hội chủ nghĩa nhằm huy động cao nhất nguồn lực con người xã hội chủ nghĩa, khơi thông mọi nguồn lực, tạo động lực mạnh mẽ thúc đẩy sự phát triển đột phá. Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm mong muốn và tin tưởng, hội thảo sẽ cung cấp những luận cứ khoa học và thực tiễn sinh động, làm sáng tỏ những tư duy, nhận thức mới về chiến lược con người xã hội chủ nghĩa, phát triển con người xã hội chủ nghĩa, tôn trọng, bảo đảm, bảo vệ quyền con người và phát huy vai trò, giá trị của quyền con người xã hội chủ nghĩa, tạo động lực phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc ta, góp phần tiếp tục hoàn thiện lý luận về đường lối đổi mới, về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam.

Phát biểu chỉ đạo và khai mạc hội thảo, GS, TS Nguyễn Xuân Thắng đánh giá cao Hội thảo khoa học quốc gia: “Con người, quyền con người là trung tâm, mục tiêu, chủ thể và động lực phát triển đất nước”. Đây là hoạt động thiết thực, có nhiều ý nghĩa, nhằm tiếp tục cụ thể hóa và triển khai đường lối, chủ trương của Đảng về phát triển con người và tôn trọng, bảo đảm, bảo vệ quyền con người, góp phần thiết thực tổng kết 40 năm đổi mới và phục vụ xây dựng dự thảo các văn kiện trình Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng.

Đồng chí Nguyễn Xuân Thắng nhấn mạnh, sau gần 40 năm tiến hành công cuộc đổi mới, đất nước ta đã đạt được những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử về phát triển kinh tế, xóa đói giảm nghèo, phát triển toàn diện con người, bảo đảm tiến bộ và công bằng xã hội, được cộng đồng quốc tế đánh giá cao. Các quyền con người cơ bản như quyền được chăm sóc sức khỏe, quyền về giáo dục, bảo đảm an sinh xã hội, các quyền tự do dân chủ trên lĩnh vực chính trị, tự do tôn giáo, tín ngưỡng, tự do báo chí, tiếp cận thông tin đều đạt những tiến bộ rõ rệt... Đảng và Nhà nước ta từng bước xây dựng, hoàn thiện hệ thống quan điểm, chủ trương, đường lối và pháp luật về phát triển con người, tôn trọng, bảo đảm, bảo vệ quyền con người, quyền công dân. Điều này được khẳng định và thể hiện thống nhất xuyên suốt trong những văn kiện quan trọng nhất của Đảng. Đặc biệt, Hiến pháp năm 2013 đã dành một chương quy định về quyền con người, quyền và nghĩa vụ của công dân.

Đồng chí Nguyễn Xuân Thắng đề nghị các đại biểu tập trung thảo luận 3 nhóm vấn đề: 1- Làm rõ cơ sở lý luận, thực tiễn, tầm quan trọng của việc tôn trọng, bảo đảm, bảo vệ quyền con người, phát huy vai trò, giá trị của quyền con trong hiện thực hóa quan điểm, cách tiếp cận con người là trung tâm, phát triển toàn diện con người hiện nay. Từ đó tổng kết, đánh giá những kết quả đạt được, những hạn chế và nguyên nhân; đồng thời rút ra những bài học kinh nghiệm; vấn đề đặt ra trong bối cảnh mới. 2- Phân tích sâu sắc hơn những cách tiếp cận mới của thế giới, kinh nghiệm của một số quốc gia về phát triển con người, thực thi quyền phát triển, các cơ chế mới và các điều kiện bảo đảm thực hiện quyền tham gia của người dân và quyền được thụ hưởng thành quả của quá trình phát triển trên các lĩnh vực của đời sống xã hội. 3- Từ những vấn đề lý luận và thực tiễn mới, đề xuất giải pháp, kiến nghị để thực hiện hiệu quả quan điểm, cách tiếp cận con người, quyền con người là trung tâm, chủ thể, mục tiêu, động lực phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc.

Phát biểu chào mừng hội thảo, đồng chí Nguyễn Hữu Nghĩa, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy Hưng Yên thông tin khái quát về lịch sử, vị trí địa lý và tình hình phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Hưng Yên; một số kết quả nổi bật, toàn diện mà Hưng Yên đạt được, quyết tâm phấn đấu xây dựng và phát triển tỉnh Hưng Yên trở thành thành phố trực thuộc Trung ương. Đồng chí Nguyễn Hữu Nghĩa nêu rõ, Hưng Yên là vùng đất văn hiến, giàu truyền thống văn hóa, có lịch sử vẻ vang, cách mạng, anh hùng, thể hiện bản sắc, cốt cách, khí phách, những giá trị bền vững, tinh hoa của con người Hưng Yên và con người Việt Nam với những phẩm chất cao đẹp. Ngay từ khi được tái lập năm 1997, tỉnh Hưng Yên luôn quan tâm phát triển con người, bảo đảm quyền con người và chăm lo đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân. Nhiều chủ trương, nghị quyết, chính sách xã hội quan trọng, đúng đắn, công bằng vì con người của tỉnh đã được ban hành và tổ chức thực hiện có hiệu quả đã trở thành động lực phát huy sức mạnh của nhân dân trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, công cuộc đổi mới và phát triển tỉnh Hưng Yên.  Những thành tựu đạt được đến nay và việc hiện thực hóa mục tiêu, khát vọng phát triển nói trên là nhờ có sự lãnh đạo sáng suốt, quyết định của Đảng và có vai trò đóng góp to lớn của nhân dân. Do đó, cần tiếp tục đẩy mạnh phát triển nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, phát triển con người toàn diện, phát huy giá trị con người, văn hóa truyền thống đi đôi với bảo đảm quyền con người; lấy con người là trung tâm, mục tiêu, chủ thể, nguồn lực và động lực phát triển nhanh, bền vững quê hương, đất nước...

Hội thảo được tổ chức làm 2 phiên gồm phiên tham luận, phát biểu và phiên thảo luận bàn tròn.

Tại phiên tham luận, các đại biểu, các nhà khoa học, nhà nghiên cứu, lãnh đạo các ban, bộ, ngành, lãnh đạo các địa phương đi sâu làm rõ những vấn đề lý luận về quan điểm, cách tiếp cận lấy con người là trung tâm, chủ thể, mục tiêu, động lực phát triển đất nước; quan điểm lý luận của chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh và của Đảng Cộng sản Việt Nam; cách tiếp cận của Liên hợp quốc tế và kinh nghiệm một số quốc gia trên thế giới; đánh giá khách quan, toàn diện về những kết quả đã đạt được trên lĩnh vực phát triển con người Việt Nam; tôn trọng, bảo đảm, bảo vệ quyền con người trong gần 40 năm thực hiện công cuộc đổi mới, kết quả thể chế hóa quan điểm lấy con người là trung tâm, chủ thể, mục tiêu, động lực phát triển đất nước trong đó có minh chứng sinh động nhất là từ thực tiễn công tác xây dựng và hoàn thiện pháp luật, hoàn thiện thể chế về quyền con người; lấy con người là trung tâm trong hoạch định chính sách an sinh xã hội, xóa đói, giảm nghèo; phát huy giá trị quyền con người trong hoạch định chính sách an ninh con người gắn với xây dựng thế trận lòng dân và bảo vệ an ninh quốc gia; bảo đảm quyền tham gia của người dân và quyền được hưởng thụ thành quả trong hoạch định chính sách quốc phòng, giữ vững ổn định đất nước.

Tại phiên thảo luận bàn tròn, các đại biểu đã đề cập cụ thể hơn quan điểm, cách hiểu, cách tiếp cận lấy con người là trung tâm, vận dụng vào quá trình hoạch định chính sách và tổ chức thực hiện chính sách, pháp luật trên một số lĩnh vực cụ thể, như bảo vệ, chăm sóc sức khỏe nhân dân, thực hiện quyền khám bệnh, chữa bệnh, tiếp cận dịch vụ y tế; trong thực hiện chính sách giáo dục, đào tạo, thực hiện quyền học tập, tiếp cận giáo dục công bằng, bình đẳng cho mọi người trong xã hội, nhất là những nhóm xã hội dễ bị tổn thương, trẻ em vùng sâu, vùng xa, trẻ em vùng dân tộc thiểu số; trong thực hiện chính sách về nhà ở, thực hiện quyền có nơi ở, nhà ở tối thiểu, nhất là đối với những đối tượng dân nghèo, công nhân, thanh niên trong điều kiện giá cả vượt quá khả năng thu nhập trung bình của người dân; thảo luận kinh nghiệm tại địa phương qua thực tiễn tỉnh Hưng Yên về những nỗ lực trong thực hiện quan điểm chăm lo cho con người, lấy con người, nhân dân là trung tâm, chủ thể, mục tiêu, động lực thông qua thực hiện chiến lược phát triển kinh tế, xã hội, kết cấu hạ tầng, bảo đảm an sinh xã hội, an ninh con người, giảm nghèo, phát triển bền vững, bảo vệ môi trường…

Với 75 tham luận và 11 ý kiến phát biểu trực tiếp tại hội thảo, các đại biểu nhất trí cho rằng, quyền con người là khát vọng của con người, là giá trị phổ quát của nhân loại, là sự kết tinh những giá trị cao đẹp của văn hóa, là biểu hiện trình độ của tiến bộ xã hội. Các quốc gia dù khác nhau về chế độ chính trị, trình độ phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa đều có quyền thụ hưởng và có nghĩa vụ bảo vệ, phát triển giá trị cao đẹp này. Thực tiễn cho thấy, mỗi bước tiến của nhân loại là một nấc thang mới trong nhận thức và hiện thực hóa các quyền con người. Cùng với sự phát triển của xã hội, các khái niệm về quyền con người dần được hình thành và pháp điển hóa trong luật quốc gia của hầu hết các nước trên thế giới và trong luật pháp quốc tế.

Phát biểu kết luận hội thảo, TS Phan Chí Hiếu, Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam, Phó Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương đánh giá cao các ý kiến đóng góp hết sức tâm huyết của các đại biểu. Tất cả các ý kiến đã được trao đổi tại hội thảo đều khẳng định việc lấy con người làm trung tâm trong quá trình phát triển là yếu tố quyết định sự thành công của các chính sách phát triển xã hội. Quyền con người được xác định là giá trị phổ quát và cao quý, kết tinh những giá trị của nền văn minh nhân loại. Để hiện thực hóa chủ trương coi con người là trung tâm, mục tiêu, chủ thể và động lực phát triển đất nước, theo TS Phan Chí Hiếu, cần thể chế hóa thành chính sách, pháp luật và tổ chức thực hiện nghiêm, hiệu quả. Chính sách cần xuất phát từ nhu cầu, quyền lợi của người dân, bảo đảm mọi người đều được hưởng lợi từ quá trình phát triển. Tiếp tục nâng cao nhận thức của các chủ thể trong xã hội về quyền con người và việc công nhận, tôn trọng, bảo đảm và bảo vệ quyền con người, có ý nghĩa quyết định đối với sự phát triển con người toàn diện của mỗi cá nhân và sự ổn định, phát triển thịnh vượng chung của cộng đồng, dân tộc.

Thời gian tới, cần  tiếp tục kiện toàn hệ thống pháp luật trên nguyên tắc phát huy tối đa nhân tố con người, bảo đảm thực hiện tốt hơn các quyền và tự do cơ bản của người dân, bảo đảm hệ thống pháp luật quốc gia hài hòa và phù hợp với các chuẩn mực quốc tế; tiếp tục đổi mới tổ chức và hoạt động các thiết chế trong hệ thống chính trị, thiết chế xã hội bảo đảm thực hiện quyền con người và tăng cường hợp tác với tất cả các quốc gia, các cơ chế và tổ chức của Liên hợp quốc có liên quan đến quyền con người trên tinh thần bình đẳng, tôn trọng luật pháp quốc tế, tôn trọng chủ quyền quốc gia, không can thiệp vào công việc nội bộ của nhau; tích cực, chủ động bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng và kịp thời đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch về quyền con người./.